Senaryolar

SENARYO

Yarışmacının hayatın farklı evrelerini temsil eden 20, 40 ve 65 yaşlarındaki karakterlerin koşul ve sınırlamalarına uygun olarak yatırım yapması bekleniyor.

Senaryolar: Agresif, Özgür ve Temkinli

Risk Profil Tablosu
DönemGençlikOrta YaşYaşlılık
Yaş Aralığı20-3940-6465 – ∞
Varlık DağılımıYüksek Volatiliteli FonlarOrta ve Düşük Volatiliteli FonlarYüksek Volatiliteli FonlarOrta ve Düşük Volatiliteli FonlarYüksek Volatiliteli FonlarOrta ve Düşük Volatiliteli Fonlar
Min. %50Max. %50Max. %60Min. %40Max. %10Min. %90
Yatırım Fonu Türleri
Yüksek Volatiliteli

Hisse Senedi Şemsiye Fonu

Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu

Katılım Şemsiye Fonu Türü’nde Fon Unvan Tipi “Altın” ve “Gümüş” ve “Kıymetli Madenler” olanlar

Orta ve Düşük Volatiliteli

Fon Sepeti Şemsiye Fonu

Değişken Şemsiye Fonu

Karma Şemsiye Fonu

Katılım Şemsiye Fonu (Fon Unvan Tipi “Altın” “Gümüş” ve “Kıymetli Madenler” olanlar hariç)

Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu

Para Piyasası Şemsiye Fonu

Kapsam DışıSerbest Şemsiye Fonlar

 

Senaryo 1: Gençlik (20 – 39)

Tuna üniversite okurken yarı zamanlı olarak çalışmaya başlayarak, ailesinden harçlık almayı bıraktı. Kazandığı parayı ağırlıklı olarak yazılım, donanım, kıyafet ve seyahatler için harcamaya başladı. İnternetten indirdiği bir bütçe programı sayesinde başta zorlansa da disiplinli davranarak gelir ve giderlerini kontrol altına almayı başardı. Bütçe uygulamasında yer alan bir ifade dikkatini çekti. Buna göre az veya çok olmasının önemi olmadan gelirinin %10’unu biriktirip yatırıma yönlendirirse uzun vadede önemli bir varlığa sahip olabilirmiş. Tuna bu öneriyi uygulamaya karar verdi. Ancak bütçe programının hangi yatırım araçlarının uygun olacağından veya nasıl bir yatırım dağılımı yapacağından bahsetmemesi nedeniyle bu konuda bilgi alabileceği kaynakları araştırmaya başladı. Tuna yatırım yaparken nelere dikkat etmesi gerektiğini ilk kez bu süreçte ayrıntılarıyla düşünmeye başladı.

Tuna konunun uzmanlık gereken alanlarına daha da hâkim olabilmek için bir yatırım danışmanından destek almaya karar veriyor. Bunun için bir aracı kurumda yatırım danışmanı olarak çalışan Doğa’yı arayarak bilgi almak istiyor.

Doğa ilk olarak Tuna’ya kişisel bilgilerini, gelir ve harcamalarını, varlık ve borçları ile gelecek hedeflerini soruyor. Doğa her yatırımcının kendine özel bir yatırım planı olması gerektiğinden ve bunun düzenli olarak gözden geçirilip yenilenmesi gerektiğinden bahsediyor. Tuna yatırım planının kişinin bilgilerine, gelecek hedeflerine ve olası sınırlamalarına göre yapıldığını öğreniyor. Ayrıca Doğa bu planda yatırımcının yatırım yapacağı süreye, kısa vadeli nakit ihtiyacı sebebiyle yatırımını çekme ihtimaline, hatta çevresel ve sosyal konulardaki duyarlılığına kadar çeşitli bilgilere dikkat edildiğini belirtiyor.

Doğa yatırım yönergesinin iki önemli öğesinin risk ve getiri olduğundan bahsediyor. Getiri yatırım araçlarından elde edilen kazancı ifade ederken risk bu getirinin istikrarını ifade ediyormuş. Getiri aşağı veya yukarı yönlü ne kadar hareket ediyorsa yatırım aracı o kadar riskli olarak nitelendiriliyormuş. Bu nedenle değeri hızla değişen yatırım araçlarında kısa vadede bir anda yüksek getiri veya kayıp gerçekleşebiliyormuş. Doğa sermaye piyasalarında bir yatırım aracı ne kadar riskliyse bundan o kadar çok getiri elde etmeyi beklemenin gerektiğini söylüyor. Genel olarak hisse senetleri daha riskli (fiyatı daha oynak) iken borçlanma araçları (tahvil, bono) daha az riskliymiş (fiyatı daha istikrarlı). Bu nedenle uzun vadede genellikle hisse senedinden elde edilen getiri borçlanma araçlarının üstünde oluyormuş. Genel ilke bu olsa da ne kadar risk o kadar getiri ilkesinin istisnalarının olabileceğine de dikkat etmek gerekirmiş. Doğa kısa vadede yüksek oranda getiri elde etmeyi beklemenin hatalı olduğunun altını çiziyor.

Tuna yatırımcının getiri beklentisinin yatırımlarında aldığı riske göre belirlendiğini öğreniyor. Daha riskli varlıklara yatırım yapanlar daha yüksek bir getiri bekliyor.

Alınan risk ise hem risk alma iştahı hem de risk alma kapasitesine göre belirleniyormuş. Kişilerin risk alma iştahı veya istekliliği karakter özellikleriyle şekillense de, risk kapasiteleri yatırım vadesi, birikim ve gelirlerine göre yatırım hedeflerine ulaşmak için telafisi olamayacak olası kayıplar olmadan ne kadar risk alınabileceğini nesnel ölçüsü imiş.  Ancak risk alma iştahı ile risk alma kapasitesi her zaman uyumlu olmuyormuş. Örneğin yatırımcının risk almak için koşulları elverse de risk alma iştahı olmayabiliyormuş. Ya da riskli yatırımlar yapmak için hevesli olsa da risk alma kapasitesi olmayabiliyormuş. Bu nedenle ancak hem risk almaya hevesli hem de risk alma kapasitesi bulunuyorsa yatırımcının daha yüksek getiri olasılığı taşıyan yani riskli yatırımlarda bulunması uygun oluyormuş.

Doğa Tuna’nın istek ve koşulları çerçevesinde onun profilini çıkarıyor.

  • Tuna genç, bekar ve sağlıklı. Beklenen yaşam süresi uzun → yüksek risk alma kapasitesi
  • Makul bir geliri var ve yüklü harcamaları yok. → yüksek risk alma kapasitesi
  • 5 yıldan kısa bir zaman zarfında yüklü bir harcaması olmayacak. Varlıklarını uzun süre yatırımda değerlendirebilir → yüksek risk alma kapasitesi
  • Yurtdışında yaşamak, kendi işini kurmak gibi isteklere sahip, birikimini arttırmak için hevesli → yüksek risk alma iştahı

Görüşmelerinin sonunda Doğa, Tuna’nın risk alma iştahının ve kapasitesinin yüksek olduğu sonucuna ulaşan Doğa Tuna’ya riskli yatırım araçlarıyla yatırım yapmasının uygun olduğunu belirtiyor. Bu durumda yüksek oynaklığa (volatiliteye) rağmen uzun vadede yüksek getiri elde etmek mümkün olacakmış. Doğa fiyatlardaki oynaklık nedeniyle kısa vadede kayba uğrama ihtimali olsa da Tuna’nın uzun vadede getirisini artırabileceğini de ekliyor. Tuna risk profilinde belirlenen sınırlamalar dahilinde getirisini artıracak fonları seçmeye koyuluyor.

Senaryo 2: Orta Yaş (40 – 64)

Ada üniversite eğitimini tamamlandıktan hemen sonra işe başlıyor. Çalışkan ve düzenli biri olan Ada 40 yaşına geldiğinde çalıştığı kurumda yönetici pozisyonuna gelirken, bir de çocuk sahibi oldu. Her zaman tasarruf konusunda bilinçli bir insan olan Ada yıllar içinde artan maaşının bir kısmını düzenli olarak kenara ayırıyor. İşi gereği finansal piyasaları yakından takip etse de, kendi birikimlerini nasıl daha iyi değerlendirebileceği üzerine çok düşünmüyor. Meslek hayatında 15 yılı doldurduktan sonra ise, hem kendi hem de çocuğunun geleceğini planlamak için tasarruflarını daha dikkatlice yönetmenin önemli olduğunun ayırdına varıyor.

Ada Doğa’yı aradığında Doğa, Ada’dan da bazı bilgiler alıyor. Doğa aşağıdaki gözlemlerle Ada’nın durumunu özetliyor.

  • Ada orta yaşlı ve sağlıklı. Beklenen yaşam süresi uzun → yüksek risk alma kapasitesi
  • Mevduat ağırlıklı kayda değer bir birikimi var → yüksek risk alma kapasitesi
  • Dolgun bir geliri var ancak geçmişe göre harcamaları da arttı. Hayat standardını düşürmeksizin harcamalarını azaltmanın bir yolu yok → orta risk alma kapasitesi
  • On beş yılı aşkın süredir tasarruf ediyor ama yatırım tecrübesi sınırlı → orta risk alma kapasitesi
  • Aldığı ev nedeniyle kredi borcu var → düşük risk alma kapasitesi
  • Küçük bir çocuğu var. Çocuk uzun yıllar boyunca eğitim alacak. Birikimlerinin değer kaybetmesini göze almak istemiyor → düşük risk alma iştahı

Görüşmelerinin sonunda Doğa, Ada’nın finansal yükümlülükleri bulunsa da sahip olduğu birikimler ve geliriyle serbestçe yatırım yapabileceğini ifade ediyor.  Ada’nın risk alma istekliliğinin ve kapasitesinin dengeli olduğu sonucuna ulaşıyor ve hem riskli yatırım araçlarıyla hem de orta ve düşük riskli yatırım araçlarıyla yatırım yapmasının uygun olduğunu belirtiyor. Ada risk profilinde belirlenen sınırlamalar dahilinde getirisini artıracak fonları seçmeye koyuluyor.165C69

Senaryo 3: Yaşlılık (65 - )

Doğa işi sebebiyle başkalarına danışmanlık verirken, kendi yatırımlarını da yönetmeyi ihmal etmiyor.  65 yaşına geldiğinde emeklilik vaktinin geldiğini düşünmeye başlıyor. Uzun yıllara dayanan kariyerinin sonuna doğru Doğa makul bir birikime sahip. 

Çeşitli sağlık sorunları baş gösteren Doğa artık iş dünyası ya da yatırımlarla ilgilenmek ve finansal piyasaları takip etmek istemiyor. Miras bırakmak istediği bir tutar da bulunmuyor. Kendi harcamalarından kalan varlıklarını çevresel değerleri koruyan bir vakfa bırakmayı düşünüyor. Finansal durumunu aşağıdaki gibi özetliyor:

  • Çalışma hayatından ayrılmasıyla düzenli bir geliri olmayacaksa da kayda değer bir birikimi bulunuyor. → orta risk alma kapasitesi
  • Yaşlı ve sağlık sorunları var. Beklenen yaşam süresi kısa. Sağlık sorunları sebebiyle önceden kestirilemeyen harcamaları olabilir. → düşük risk alma kapasitesi
  • Hazır vakit bulmuşken bol bol seyahat etmeyi arzu ediyor → düşük risk alma kapasitesi
  • Geçmiş yıllara dayanan bilgi ve birikimi bulunsa da, hayatının bundan sonraki bölümünde yatırımlarla ilgilenmek istemiyor → düşük risk alma iştahı

Doğa uzun yıllardır yatırım tavsiyesinde bulunduğu için kendini hazırlıklı ve rahat hissediyor.  Ağırlıklı olarak kısa vadede kayba uğrama ihtimali düşük olan ürünlerden oluşan bir fon sepeti oluşturmaya koyuluyor.